Punkt oporu "Wielki Dział" Rawsko Ruskiego Rejonu Umocnionego tzw. Linii Mołotowa. Wielki Dział jest jednym z najwyższych wzniesień na Roztoczu Południowym, położonym na południe od Woli Wielkiej. Punkt oporu składa się 14 schronów bojowych, które tworzą dwie wyraźnie wyodrębniające się grupy: południową - na stokach wzgórza oraz północną - na jego przedpolu. Są to obiekty typu: trzy tradytory artyleryjskie - każdy uzbrojony w dwie armaty forteczne Zis-7 kal. 76,2 mm i ckm, pięć schronów do ognia bocznego uzbrojonych w armatę ppanc kal. 45 mm sprzężoną z ckm i ckm lub tylko w broń maszynową, cztery schrony do ognia czołowego o dwu lub trzech zasadniczych kierunkach ognia uzbrojone w armatę ppanc i ckm lub tylko w ckm, dwa schrony jedno izbowe dla działa. Jeden ze schronów do ognia bocznego został wyposażony w polską pancerną kopułę obserwacyjną wz.36 - zdemontowaną z fortyfikacji na Polesiu - o sygnaturze Z.O. 1936 N64 10. W czasie badań terenowych zdołano zlokalizować także wykopy pod trzy dalsze schrony. Ważną rolę obok umocnień o charakterze stałym odgrywały fortyfikacje polowe: drewniano - ziemne schrony bojowe, ziemianki o charakterze mieszkalnym, pełniące rolę składów amunicji oraz sieć okopów i rowów dobiegowych łączących poszczególne elementy fortyfikacji. Od północy i zachodu p.o. „Wielki Dział” był zabezpieczony przez rów przeciwczołgowy wykopany około 100 - 200 m przed schronami głównej linii obrony. Całość założenia, które miało tworzyć zamknięty system, przygotowany do obrony okrężnej dopełniały linie zapór z drutu kolczastego i na niektórych odcinkach pola minowe.
Punkt oporu miały stanowić główną część obrony, nasycony środkami ogniowymi, szczególnie przeciwpancernymi. Jego zadaniem miało być powstrzymanie natarcia przeważających sił nieprzyjaciela, przede wszystkim broni pancernej. Większość schronów była rozmieszczona na obszarach bezleśnych, co wyraźnie widać na przedwojennej mapie WIG, obecnie są to tereny porośnięte lasem. Poza schronami na Wielkim Dziale można znaleźć pozostałość zbiornika na wodę, wykorzystywaną podczas budowy schronów, a także bardzo dobrze zachowane odcinki rowów przeciwczołgowych. Przeprowadzone badania terenowe - kontynuacja inwentaryzacji z 2005 roku - polegały na wykonaniu dokumentacji fotograficznej poszczególnych obiektów punktu oporu, spisu zachowanych elementów wyposażenia schronów, jak tez pomiary GPS.
Obecnie p.o. Wielki Dział składa się:
z 14 betonowych schronów. Część z nich w latach 50 XX w została przez Wojsko Polskie obmurowane, pomalowane wewnątrz oraz zamurowane. Obecnie wszystkie schrony są dostępne, choć niektóre noszą ślady zamurowań strzelnic. Część schronów jest uszkodzonych, zerwane stropy wewnętrzne wymuszają zachowanie daleko idącej rozwagi przy zwiedzaniu.
4 wykopy pod schrony
2 miejsca techniczne.
Wykopy jak i miejsca techniczne chwilami pozwalają na daleko idącą interpretację, więc tu nie ma nic na 100% pewnego.
Cały punkt oporu spokojnie można przejść spacerkiem w jeden letni dzień, lub objechać rowerem, z założeniem że chwilami rower porzucamy w krzakach i przedzieramy się pieszo do poszczególnych schronów. W okolicy znajdują się również 2 szlaki turystyczne, niestety żaden nie oferuje trasy która zawierała by większość schronów. Bardo często pokrywające się z tą wycieczką.
Niebieski – po bunkrach Linii Mołotowa
Zielony – brata Alberta
Kolejność odwiedzania
1. W1- wykop pod duży schron
2. PDOT(m) 01 – uzbrojenie 1 ckm,
3. APK 02 – 2 x Ł17, 1 x NPS-3, 2 x rkm obrony wejścia,
4. W2 – wykop pod duży schron
5. W3 – prawdopodobnie wykop pod schron obserwacyjny,
6. T1 – zbiornik na wodę7
7. T1 – prawdopodobnie pozostałości po betoniarnia
8. APK 03 – 2 x Ł17, 1 x NPS-3, 2 x rkm obrony wejścia,
9. PDOT 04 – 2 x NPS-3, rkm obrony wejścia,
10. OPPK 05 – 1 x DOT-4, 2 x NPS-3, 2 x rkm obrony wejścia,
11. W4 – wykop pod schron,
12. PDOT 06 – 2 x NPS-3, rkm obrony bliskiej, rkm obrony wejścia,
13. OPPK 07 – 1 x DOT-4, 2 x NPS-3, rkm obrony bliskiej, rkm obrony wejścia,
14. PDOT(m) 08 – 1 x ckm,
15. PDOT 09 – 2 x NPS-3, rkm obrony wejścia,
16. OPPK 10 – 1 x DOT-4, 1 x NPS-3, rkm obrony wejścia,
17. OPPK 11 – 1 x DOT-4, 2 x NPS-3, rkm obrony wejścia,
18. PDOT 12 – 3 x NPS-3, rkm obrony bliskiej, rkm obrony wejścia,
19. OPPK 13 – 1 x DOT-4, 1x NPS-3, rkm obrony wejścia,
20. APK 14 – Uzbrojenie 2 x Ł17, 1 x NPS-3 rkm obrony wejścia (nieukończony, brak opancerzeń)
Linia Mołotowa - Punkt Oporu '' Wielki Dział ''
- Michał11
- Pułkownik
- Posty: 1241
- Rejestracja: 10 sty 2014, o 19:32
- Województwo: Wybierz
Linia Mołotowa - Punkt Oporu '' Wielki Dział ''
Nie masz wymaganych uprawnień, aby zobaczyć pliki załączone do tego posta.
- Michał11
- Pułkownik
- Posty: 1241
- Rejestracja: 10 sty 2014, o 19:32
- Województwo: Wybierz
Re: Linia Mołotowa - Punkt Oporu '' Wielki Dział ''
cd.
Nie masz wymaganych uprawnień, aby zobaczyć pliki załączone do tego posta.
- house03
- ST-PLUTONOWY
- Posty: 105
- Rejestracja: 20 lut 2016, o 18:11
- Województwo: Lubelskie
Re: Linia Mołotowa - Punkt Oporu '' Wielki Dział ''
Wspólna wyprawa z Michal11 na lini Mołotowa
Nie masz wymaganych uprawnień, aby zobaczyć pliki załączone do tego posta.
- Wędrus
- Administrator
- Posty: 2741
- Rejestracja: 10 wrz 2012, o 20:59
- Województwo: Wybierz
- Lokalizacja: Galicja
Re: Linia Mołotowa - Punkt Oporu '' Wielki Dział ''
Tą nieszczęsną kopułę już kilkukrotnie próbowano ukraść:(
"Prawdziwy Polak nie kradnie, tylko zdobywa w walce, konfiskuje albo rekwiruje"
- house03
- ST-PLUTONOWY
- Posty: 105
- Rejestracja: 20 lut 2016, o 18:11
- Województwo: Lubelskie
Re: Linia Mołotowa - Punkt Oporu '' Wielki Dział ''
Kupa żelastwa,komus by sie przydała , ale te bunkry robią wrazenie , i nawet nie wiedzialem ze w ten dzien bede to ogladać,a te odkształcone ramy w oknach po pociskach tez robia wrazenie