Archeolog z dronem i georadarem?
: 19 gru 2018, o 16:44
Kamery, drony, georadary - tak teraz wygląda wyposażenie archeologa. Łopaty i pędzelki idą w ruch na końcu. Czy nowoczesne technologie pozwolą wyrwać ziemi wszystkie tajemnice przeszłości? - o najnowszej technice stosowanej w badaniach archeologicznych będzie we wtorek w Muzeum im. Jacka Malczewskiego opowiadała Patrycja Piotrowska
Patrycja Piotrowska wraz z mężem Marcinem Piotrowskim badali między innymi cmentarzysko kultury przeworskiej w Nowej Żelaznej koło Magnuszewa. Małżeństwo w swojej pracy łączy tradycyjne metody stosowane w archeologii z najnowszymi technologiami szybko wkraczającymi do tej dziedziny. Razem prowadzili badania na kilkudziesięciu stanowiskach w Polsce i za granicą. Wiele z nich zakończyło się ważnymi odkryciami. Podczas wykładu będzie można usłyszeć o ich pracy we Włoszech i w Polsce. Patrycja Piotrowska opowiadać będzie między innymi o odkryciach w Horodle, Oleszycach na Podkarpaciu, Świeciechowie Poduchownym nad Wisłą oraz niedawno odnalezionym grodzisku wczesnośredniowiecznym z okolic Tomaszowa Lubelskiego.
Dużo usłyszymy o nowoczesnej technologii, która zrewolucjonizowała archeologię. Chodzi o badania, dzięki którym można zobaczyć to, co kryje ziemia, bez potrzeby kopania. Takie odkrycia możliwe są dzięki metodom geofizycznym, na przykład: magnetycznym, georadarowym i elektrooporowym, dronom wyposażonym w kamery wysokiej rozdzielczości i kamery termowizyjne, a także tak zwanym danym lidarowym.
Agnieszka Kępka: Która z nowoczesnych metod wykorzystywanych w archeologii według Pana daje największe możliwości?
Marcin Piotrowski: Każda ma inne zastosowania i pozwala poszerzyć oraz pogłębić naszą obserwację w określonym zakresie. Postęp polega zarówno na jakościowym, jak i ilościowym zwiększeniu informacji. Na przykład rozwój archeologii lotniczej polega na o wiele łatwiejszym, mniej kosztownym dostępie do obserwacji z powietrza dzięki zastosowaniu dronów. Zastosowanie kamer wysokiej rozdzielczości oraz kamer termowizyjnych pozwala na uzyskanie naprawdę doskonałych zdjęć, które ujawniają nieraz niesamowite szczegóły i niejednokrotnie ukazują obiekty archeologiczne w zupełnie nowej perspektywie lub w ogóle pozwalają zobaczyć to, co z ziemi jest niewidoczne. Z powietrza najlepiej widoczne są duże obiekty. Dzięki zdjęciom lotniczym udało się rozpoznać wiele grodzisk średniowiecznych, śladów zamków, kurhanów, pozostałości dawnych, nieistniejących już miejscowości.
Dzięki zastosowaniu skaningu laserowego z powietrza dostarczającego tzw. danych lidarowych, czyli numerycznych danych wysokościowych, uzyskuje się ogromną liczbę danych w postaci chmur trójwymiarowo opisanych punktów, które odzwierciedlają kształt budynków i infrastruktury, różnych pięter roślinności oraz samego terenu. Na podstawie tak pozyskanych danych można tworzyć mapy, plany i trójwymiarowe modele terenu, uwypuklając w miarę potrzeby konkretne cechy topografii. Dzięki danym lidarowym można uchwycić obiekty normalnie niewidoczne. Obecnie cała Polska pokryta została skaningiem laserowym i za niewielką opłatą można uzyskać dostęp do numerycznych danych wysokościowych dowolnego fragmentu kraju. Dzięki temu przyrost obiektów i w ogóle stanowisk archeologicznych jest ogromny, wręcz trudny do opanowania. Dzięki tej metodzie udało się zidentyfikować znaczną liczbę grodzisk, zwłaszcza średniowiecznych, różnych innych obiektów obronnych i rezydencjonalnych, ogromną liczbę kurhanów.
Każda z metod, a jest ich bardzo dużo, daje różne możliwości w określonych warunkach. Każde stanowisko archeologiczne jest inne i właściwie za każdym razem trzeba dobrać metodę do konkretnej sytuacji. Najlepsze wyniki osiąga się wtedy, gdy można połączyć różne metody.
Nowe technologie pozwalają zbadać większy teren, o ile zwiększyły się dzięki nim obszary badań? Czy możliwe jest, że w przyszłości nowoczesny sprzęt pozwoli „prześwietlić” np. całą Polskę i odnaleźć wszystkie ciekawe archeologicznie stanowiska?
Dzięki danym lidarowym bez wychodzenia z domu można poszukiwać obiektów archeologicznych na terenie całej Polski, a nawet w różnych zakątkach Europy czy świata. Przy minimalnych kosztach w bardzo krótkim czasie można sfotografować z drona dziesiątki, a nawet setki hektarów terenu.
Czy archeolog z łopatą i pędzelkiem zostanie całkowicie zastąpiony przez operatorów dronów i innych nowoczesnych urządzeń?
– I tak, i nie. To znaczy: w niektórych przypadkach tak, a w innych nie. Wykopaliska są podstawową metodą stosowaną w archeologii i tak pozostanie. Zasadniczym celem badań archeologicznych jest wydobycie substancji zabytkowej przy możliwie pełnym rozpoznaniu kontekstu. Nie zawsze jednak można i trzeba podejmować prace wykopaliskowe. Należy pamiętać, że stanowisk archeologicznych jest tak dużo, że właściwie nie ma możliwości zbadania wszystkich. Niektóre z nich łatwiej rozpoznać metodami nieinwazyjnymi i ewentualnie zaklasyfikować do dalszych prac lub opracować sposób ochrony.
Które z odkryć uważacie za najważniejsze?
– Wiele jest ważnych odkryć, w których mieliśmy swój udział. We współpracy z Uniwersytetem w Udine, Muzeum Narodowym w Cividale del Friuli, Muzeum w Palermo oraz Muzeum Torre di Ligny w Trapani wraz z żoną prowadziliśmy badania na kilku bardzo ważnych stanowiskach we Włoszech. Niewątpliwie sensacyjnym odkryciem było odnalezienie kaplicy cesarza Fryderyka II na terenie zamku oblężniczego, który kazał wybudować u stóp arabskiego miasta na Monte Iato, około 30 km od Palermo na Sycylii. Ważne były także badania na terenie nekropolii z VI-VII wieku w miejscowości Tramonti di Sotto we włoskich Alpach. W sąsiedniej miejscowości Tramonti di Sopra udało się nam odnaleźć długo poszukiwany zamek średniowieczny. W Polsce do najważniejszych zaliczyć należy prace na wzgórzu pałacowym w Oleszycach, wykopaliska w Świeciechowie Poduchownym, prace pomiarowe na grodzisku w Horodle, a także niewątpliwie prace w Nowej Żelaznej.
http://radom.wyborcza.pl/radom/7,143526 ... UQ4A-Wu1OA
Patrycja Piotrowska wraz z mężem Marcinem Piotrowskim badali między innymi cmentarzysko kultury przeworskiej w Nowej Żelaznej koło Magnuszewa. Małżeństwo w swojej pracy łączy tradycyjne metody stosowane w archeologii z najnowszymi technologiami szybko wkraczającymi do tej dziedziny. Razem prowadzili badania na kilkudziesięciu stanowiskach w Polsce i za granicą. Wiele z nich zakończyło się ważnymi odkryciami. Podczas wykładu będzie można usłyszeć o ich pracy we Włoszech i w Polsce. Patrycja Piotrowska opowiadać będzie między innymi o odkryciach w Horodle, Oleszycach na Podkarpaciu, Świeciechowie Poduchownym nad Wisłą oraz niedawno odnalezionym grodzisku wczesnośredniowiecznym z okolic Tomaszowa Lubelskiego.
Dużo usłyszymy o nowoczesnej technologii, która zrewolucjonizowała archeologię. Chodzi o badania, dzięki którym można zobaczyć to, co kryje ziemia, bez potrzeby kopania. Takie odkrycia możliwe są dzięki metodom geofizycznym, na przykład: magnetycznym, georadarowym i elektrooporowym, dronom wyposażonym w kamery wysokiej rozdzielczości i kamery termowizyjne, a także tak zwanym danym lidarowym.
Agnieszka Kępka: Która z nowoczesnych metod wykorzystywanych w archeologii według Pana daje największe możliwości?
Marcin Piotrowski: Każda ma inne zastosowania i pozwala poszerzyć oraz pogłębić naszą obserwację w określonym zakresie. Postęp polega zarówno na jakościowym, jak i ilościowym zwiększeniu informacji. Na przykład rozwój archeologii lotniczej polega na o wiele łatwiejszym, mniej kosztownym dostępie do obserwacji z powietrza dzięki zastosowaniu dronów. Zastosowanie kamer wysokiej rozdzielczości oraz kamer termowizyjnych pozwala na uzyskanie naprawdę doskonałych zdjęć, które ujawniają nieraz niesamowite szczegóły i niejednokrotnie ukazują obiekty archeologiczne w zupełnie nowej perspektywie lub w ogóle pozwalają zobaczyć to, co z ziemi jest niewidoczne. Z powietrza najlepiej widoczne są duże obiekty. Dzięki zdjęciom lotniczym udało się rozpoznać wiele grodzisk średniowiecznych, śladów zamków, kurhanów, pozostałości dawnych, nieistniejących już miejscowości.
Dzięki zastosowaniu skaningu laserowego z powietrza dostarczającego tzw. danych lidarowych, czyli numerycznych danych wysokościowych, uzyskuje się ogromną liczbę danych w postaci chmur trójwymiarowo opisanych punktów, które odzwierciedlają kształt budynków i infrastruktury, różnych pięter roślinności oraz samego terenu. Na podstawie tak pozyskanych danych można tworzyć mapy, plany i trójwymiarowe modele terenu, uwypuklając w miarę potrzeby konkretne cechy topografii. Dzięki danym lidarowym można uchwycić obiekty normalnie niewidoczne. Obecnie cała Polska pokryta została skaningiem laserowym i za niewielką opłatą można uzyskać dostęp do numerycznych danych wysokościowych dowolnego fragmentu kraju. Dzięki temu przyrost obiektów i w ogóle stanowisk archeologicznych jest ogromny, wręcz trudny do opanowania. Dzięki tej metodzie udało się zidentyfikować znaczną liczbę grodzisk, zwłaszcza średniowiecznych, różnych innych obiektów obronnych i rezydencjonalnych, ogromną liczbę kurhanów.
Każda z metod, a jest ich bardzo dużo, daje różne możliwości w określonych warunkach. Każde stanowisko archeologiczne jest inne i właściwie za każdym razem trzeba dobrać metodę do konkretnej sytuacji. Najlepsze wyniki osiąga się wtedy, gdy można połączyć różne metody.
Nowe technologie pozwalają zbadać większy teren, o ile zwiększyły się dzięki nim obszary badań? Czy możliwe jest, że w przyszłości nowoczesny sprzęt pozwoli „prześwietlić” np. całą Polskę i odnaleźć wszystkie ciekawe archeologicznie stanowiska?
Dzięki danym lidarowym bez wychodzenia z domu można poszukiwać obiektów archeologicznych na terenie całej Polski, a nawet w różnych zakątkach Europy czy świata. Przy minimalnych kosztach w bardzo krótkim czasie można sfotografować z drona dziesiątki, a nawet setki hektarów terenu.
Czy archeolog z łopatą i pędzelkiem zostanie całkowicie zastąpiony przez operatorów dronów i innych nowoczesnych urządzeń?
– I tak, i nie. To znaczy: w niektórych przypadkach tak, a w innych nie. Wykopaliska są podstawową metodą stosowaną w archeologii i tak pozostanie. Zasadniczym celem badań archeologicznych jest wydobycie substancji zabytkowej przy możliwie pełnym rozpoznaniu kontekstu. Nie zawsze jednak można i trzeba podejmować prace wykopaliskowe. Należy pamiętać, że stanowisk archeologicznych jest tak dużo, że właściwie nie ma możliwości zbadania wszystkich. Niektóre z nich łatwiej rozpoznać metodami nieinwazyjnymi i ewentualnie zaklasyfikować do dalszych prac lub opracować sposób ochrony.
Które z odkryć uważacie za najważniejsze?
– Wiele jest ważnych odkryć, w których mieliśmy swój udział. We współpracy z Uniwersytetem w Udine, Muzeum Narodowym w Cividale del Friuli, Muzeum w Palermo oraz Muzeum Torre di Ligny w Trapani wraz z żoną prowadziliśmy badania na kilku bardzo ważnych stanowiskach we Włoszech. Niewątpliwie sensacyjnym odkryciem było odnalezienie kaplicy cesarza Fryderyka II na terenie zamku oblężniczego, który kazał wybudować u stóp arabskiego miasta na Monte Iato, około 30 km od Palermo na Sycylii. Ważne były także badania na terenie nekropolii z VI-VII wieku w miejscowości Tramonti di Sotto we włoskich Alpach. W sąsiedniej miejscowości Tramonti di Sopra udało się nam odnaleźć długo poszukiwany zamek średniowieczny. W Polsce do najważniejszych zaliczyć należy prace na wzgórzu pałacowym w Oleszycach, wykopaliska w Świeciechowie Poduchownym, prace pomiarowe na grodzisku w Horodle, a także niewątpliwie prace w Nowej Żelaznej.
http://radom.wyborcza.pl/radom/7,143526 ... UQ4A-Wu1OA
